Toyota Motor Corporation dilaporkan sedang mempertimbangkan kemungkinan untuk mengambil alih Neta Auto, sebuah syarikat kenderaan elektrik (EV) China yang kini berada dalam krisis kewangan, menurut laporan Car News China yang memetik sumber industri. Walaupun belum disahkan secara rasmi oleh pihak Toyota, laporan daripada Kuai Technology bertarikh 12 Mei menggariskan potensi pemerolehan tersebut sebagai sebahagian daripada strategi Toyota untuk mengukuhkan kedudukannya dalam pasaran EV China—yang kini merupakan pasaran EV paling kompetitif di dunia.
Neta Auto, yang dikendalikan oleh Hozon New Energy Auto dan ditubuhkan pada tahun 2014, mula menunjukkan tanda-tanda kemerosotan sejak pertengahan tahun 2024. Operasi pengeluaran dihentikan, dan pemberhentian pekerja secara besar-besaran telah dilaksanakan, di samping usaha terdesak untuk mendapatkan pelaburan baharu. Pusingan pembiayaan Siri E yang dirancang pada Februari lalu—yang dijangka mengumpulkan antara 4 bilion hingga 4.5 bilion yuan (kira-kira USD 552–621 juta)—gagal selepas pelabur utama yang dikaitkan dengan dana negara BRICS menarik diri kerana syarikat gagal memulakan semula pengeluaran serta tidak berjaya menarik dana padanan tambahan.
Cubaan untuk memulihkan operasi juga tidak membuahkan hasil. Walaupun kilang di Tongxiang dibuka semula secara ringkas pada Januari lalu, kekurangan komponen kritikal menjejaskan pengeluaran. Keyakinan pelabur terus merosot, menyebabkan penilaian syarikat menjunam. Pada tahun 2023, Neta dinilai sebanyak 42.3 bilion yuan (USD 5.8 bilion), namun pada awal 2025, syarikat itu mencadangkan untuk menjual 50 peratus kepentingan dengan harga hanya 3 bilion yuan (USD 414 juta), menjadikan nilai keseluruhannya merosot kepada 6 bilion yuan (USD 828 juta)—penurunan mengejut sebanyak 80 peratus.
Kesan daripada kemerosotan ini turut menimbulkan kemarahan pelabur utama termasuk syarikat teknologi keselamatan 360 Security Technology. Pengasasnya, Zhou Hongyi, menarik balik pelaburan susulan berjumlah USD 138 juta, sebagai tindak balas terhadap kegagalan pengurusan dan kemerosotan kredibiliti syarikat.
Rekod kewangan Neta menunjukkan kerugian terkumpul sebanyak 18.3 bilion yuan (USD 2.53 bilion) dalam tempoh tiga tahun lalu, dan syarikat turut menanggung hutang sebanyak 6 bilion yuan (USD 828 juta) kepada pembekal. Sebagai langkah menyelamat, Neta mencadangkan penukaran 70 peratus hutang pembekal kepada ekuiti dan pembayaran baki secara ansuran. Syarikat turut memberi amaran bahawa tanpa kemasukan modal baharu, ia mungkin gagal membayar gaji pekerja dan caruman insurans sosial. Jika berlaku kebankrapan, pelabur berkaitan kerajaan dijangka menerima keutamaan dalam pembayaran semula, sekali gus berisiko menyebabkan pembekal mengalami kerugian besar.
Krisis Neta turut melibatkan operasi luar negara, khususnya di Thailand. Di bawah skim subsidi kerajaan Thailand, syarikat menerima sehingga 150,000 baht (USD 4,100) bagi setiap kenderaan. Namun, bagi mengekalkan insentif ini, Neta perlu memenuhi syarat pengeluaran tempatan menjelang 2025. Kegagalan berbuat demikian boleh menyebabkan syarikat dipaksa membayar semula keseluruhan subsidi, termasuk faedah dan pelepasan cukai yang diterima.
Di sebalik krisis, Neta masih mempunyai aset strategik yang menarik. Pada Mac lalu, syarikat berjaya memeterai perjanjian penukaran hutang kepada ekuiti bernilai 2 bilion yuan (USD 276 juta) dengan 134 pembekal utama. Sokongan kewangan tambahan turut diperoleh daripada institusi kewangan di Thailand dan firma Solotech yang berpangkalan di Hong Kong.
Sekiranya Toyota meneruskan pengambilalihan, syarikat itu berpeluang memperoleh akses segera kepada rangkaian bekalan tempatan Neta, harta intelek serta infrastruktur pasaran—faktor yang mampu mempercepatkan usaha Toyota untuk meluaskan portfolio EV di China dan meningkatkan daya saingnya terhadap jenama tempatan seperti BYD.
Namun begitu, Toyota menafikan spekulasi tersebut. Bahagian komunikasi korporat Toyota di China menyatakan bahawa tiada maklumat rasmi berkaitan perancangan pemerolehan Neta, sekali gus cuba menjauhkan diri daripada khabar angin yang tersebar.
Prestasi jualan Neta sejak kebelakangan ini turut mencerminkan kedalaman krisisnya. Pada tahun 2024, syarikat hanya menghantar 64,500 unit kenderaan—penurunan ketara daripada tahun sebelumnya. Pada Januari 2025, jumlah jualan bulanan menjunam hampir 98 peratus, dengan hanya 110 unit dihantar. Barisan produk Neta turut menerima kritikan kerana bergantung kepada teknologi lama dan dakwaan prestasi yang dipersoalkan. Tambahan pula, satu video pengasasnya, Fang Yunzhou, yang tular baru-baru ini menunjukkan beliau memohon maaf secara terbuka kepada pembekal dan pengedar—simbol kepada kemerosotan imej jenama.
Meskipun Neta masih memiliki nilai strategik tertentu yang berpotensi menarik minat pengeluar automotif global, masa depannya kekal tidak menentu. Jika Toyota akhirnya memutuskan untuk tidak campur tangan, Neta mungkin tidak mempunyai banyak pilihan selain menghadapi kemungkinan kebankrapan.
